W chwili zawarcia umowy darowizny rodzi się swego rodzaju stosunek etyczny między darczyńcą i obdarowanym. Na osobie, która otrzymała darowiznę (obdarowanym) ciąży więc pewien moralny obowiązek wdzięczności. Art. 898 k.c. reguluje kwestie odwołania darowizny w sytuacji, gdy obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Niewdzięczność wobec swojego darczyńcy, godzi w ogólne poczucie etyczne. W interesie darczyńcy, jak również w interesie społecznym jest, żeby osoby niegodne nie korzystały z majątku oraz pracy darczyńcy. Brak ekwiwalentności umowy darowizny ma charakter jedynie formalny, ponieważ na obdarowanego nakładane są więzy, które zobowiązują go do szczególnego zachowania wobec darczyńcy, który ma możliwość podjęcia określonych czynności, jeśli nastąpi naruszenie tego obowiązku. Co prawda umowa darowizny nie nakłada na obdarowanego obowiązku opieki nad darczyńcą, jednak rodzi ona dla obdarowanego moralny obowiązek wdzięczności. Nabiera on charakteru szczególnego w sytuacji, gdy stronami umowy darowizny są osoby najbliższe, które z racji łączących je stosunków rodzinnych powinny świadczyć sobie wzajemną pomoc i opiekę. Jeśli obdarowany dopuścił się ciężkich uchybień względem darczyńcy, to brak argumentów za utrzymaniem stosunku powstałego na mocy umowy darowizny, nawet w przypadku jej wykonania. Pierwszeństwo przypisuje się dbałości o prawidłowy układ stosunków międzyludzkich, które są potwierdzone umową darowizny. Na drugi plan schodzą natomiast troska o pewność i bezpieczeństwo obrotu, które są oparte na zasadzie pacta sunt servanda (umów należy dotrzymywać). Zatem normy moralne w sytuacji opisanej art. 898 k.c. stawiane są wyżej niż stosunek kontraktowy. Odwołanie darowizny podyktowane jest jednak zachowaniem obdarowanego, a podstawą tegoż odwołania są tylko względy moralne.
Wskutek odwołania darowizny przez darczyńcę w wyniku rażącej niewdzięczności, obdarowany traci tytuł do przedmiotu darowizny, który wcześniej uzyskał, natomiast darczyńca go odzyskuje. Przeważnie to własność jest tym tytułem. Aby osiągnąć skutek rzeczowy darczyńca winien wystąpić z powództwem o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oświadczenia woli, którego treścią jest przeniesienie własności rzeczy z powrotem na darczyńcę. Takie postępowanie jest konieczne, ponieważ samo odwołanie darowizny wykonanej nie jest realizacją skutku rzeczowego. Niewdzięczność wywołuje jedynie skutki obligacyjne.
Uprawnienie do odwołania darowizny w wyniku rażącej niewdzięczności dotyczy zarówno umów wykonanych, jak i niewykonanych. Ma ono charakter prawnokształtujący. Jeśli chodzi o oświadczenie o odwołaniu, to idąc za regulacją art. 900 k.c. powinno być ono złożone na piśmie. Forma ta jest zastrzeżona do celów dowodowych (ad probationem). Oznacza to, iż czynność prawna dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy wywoła wszystkie skutki, ale w razie wejścia na drogę sądową nie będzie można powołać dowodu ze świadków ani dowodu z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Co do zasady nie może być ono odwołane, chyba że obdarowany udzieli na to zgody. Prawo odwołania darowizny z chwilą śmierci darczyńcy przechodzi na jego spadkobierców.
Zachowanie obdarowanego będące rażącą niewdzięcznością powinno być adresowane bezpośrednio do darczyńcy, jednak cechy rażącej niewdzięczności mogą mieć także inne zachowania opisywane jako wysoce nieprzyjazne w stosunku do osoby bliskiej darczyńcy. Pojawia się tu jednak pewne zastrzeżenie. Mianowicie chodzi o to, że obdarowany, który kieruje swoje zachowanie do osoby bliskiej jednocześnie ma zamiar oddziaływać nim bezpośrednio na darczyńcę. Taki wyrok wydał SN w dniu 26 lipca 2000 r., I CKN 919/98, LEX nr 50820.
Pojęcie „rażąca niewdzięczność” jest pojęciem niedookreślonym. Sytuacje życiowe są zróżnicowane do tego stopnia, że trudno byłoby stworzyć jakąkolwiek definicję tego pojęcia. Do sądu należy ustalenie, czy konkretne zachowanie mieści się w zakresie tego zwrotu. Ocenia się to przez pryzmat norm moralnych, a także celów umowy darowizny. Aby przypisać określonemu zachowaniu cechy rażącej niewdzięczności, należy rozważyć okoliczności konkretnej sprawy. Bez wątpienia za rażącą niewdzięczność uznamy popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo przeciwko majątkowi darczyńcy. Naruszenie obowiązków (wynikających ze stosunków osobistych, jak również rodzinnych oraz ), które spoczywają na obdarowanym w stosunku do darczyńcy również jest zachowaniem, które reguluje przepis art. 898 k.c. Istotny jest też obowiązek wdzięczności. Rażąca niewdzięczność objawia się znacznym nasileniem złej woli, która jest skierowana na to, żeby wyrządzić darczyńcy krzywdę, czy też szkodę majątkową. Jako przykłady takich zachowań mogą posłużyć m.in. odmówienie pomocy podczas choroby, odmowa pomocy starszym osobom, rozpowszechnianie informacji o darczyńcy, które mu uwłaczają, pobicie go, jak również ciężkie znieważenie. Co ważne, zasadą jest, iż pozbawione cech rażącej niewdzięczności jest zachowanie, które godzi w dobra darczyńcy, ale jest to czynione nieumyślnie. Również drobne czyny umyślne, jeśli nie wykraczają za granicę zwykłych konfliktów rodzinnych, nie są uważane za rażącą niewdzięczność. Oprócz tego znamion rażącej niewdzięczności nie mają incydentalne sprzeczki (zwłaszcza sprowokowane), zwykłe życiowe konflikty, postępowania niezgodne z wyobrażeniami darczyńcy, nieudzielenie darczyńcy pomocy w pracach rolnych i w opiece nad dzieckiem, rozwód obdarowanych oraz wszelkie konflikty, kłótnie, czy spięcia mające miejsce przed rozwodem, nawet jeśli dochodzi do używania słów wulgarnych.
Zgodnie z regułą nie można też zarzucić rażącej niewdzięczności małoletniemu, który nie ukończył 13 roku życia. Co do osób powyżej tej granicy, za każdym razem należy dokonywać oceny ich zachowań. Bierze się pod uwagę fakt, na ile te osoby miały dostateczne rozeznanie podczas swojego działania.
Rażąca niewdzięczność, która uzasadnia odwołanie darowizny powinna nastąpić po zawarciu umowy. Oznacza to, że brak podstaw do odwołania w przypadku zachowania, które wystąpiło przed zawarciem umowy, nawet jeśli darczyńca dowie się o tej okoliczności już po zawarciu umowy. W takiej sytuacji istnieje co prawda możliwość wzruszenia darowizny na podstawie regulacji dotyczących wad oświadczeń woli.
Wspomniany na samym początku obowiązek wdzięczności ciążący na obdarowanym co do zasady nie rozszerza się na osoby mu bliskie, nawet jeśli korzystają one z przedmiotu darowizny. Czasem jednak możliwe jest odwołanie darowizny na skutek rażącej niewdzięczności, której dopuściły się osoby bliskie obdarowanemu, jeśli to on wychodzi z inicjatywą takiego zachowania, udziela do tego pomocy, czy też aprobuje postępowanie noszące znamiona rażącej niewdzięczności.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż rażąca niewdzięczność nie skutkuje nieważnością darowizny z mocy prawa. Jest natomiast okolicznością uzasadniającą prawo do odwołania darowizny. Odpowiedzialność obdarowanego w przypadku skorzystania przez darczyńcę z tego prawa jest rozpatrywana przez pryzmat przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Bardzo często w życiu codziennym mamy do czynienia z przekazaniem gospodarstwa rolnego następcy w zamian za emeryturę. Kwestia wycofania się z tego typu umowy uregulowana jest w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Rozwiązuje ją sąd, na żądanie rolnika uwzględniając interesy stron. Taka sytuacja zachodzi, gdy następca postępuje wobec rolnika w sposób uporczywy, sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, np. rażąco obrażając cześć bądź dopuszczając się umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu albo wolności. Oprócz tego w zakresie omawianego postępowania mieści się uporczywe niewywiązywanie się wobec rolnika z obowiązków, które wynikają z umowy lub z przepisów prawa. Częstym powodem rozwiązania umowy, o której mowa jest doprowadzenie przez następcę gospodarstwa do stanu ruiny, co następuje wskutek rażącego lenistwa, niedbalstwa, wyprzedawania poszczególnych składników gospodarstwa, jak też trwonienie dobytku, który mu przekazano.
Inną sytuacją również często spotykaną na co dzień jest odwołanie darowizny uczynionej dla obojgu małżonków, której przedmiotem jest nieruchomość. Jeśli powodem odwołania jest rażąca niewdzięczność tylko jednego małżonka albo obojga (ale darczyńca adresuje je tylko do jednego z nich), przyjmuje się, że jeśli oboje małżonków nie wyrażą zgody na zwrot darowizny, to darczyńca ma tylko roszczenie pieniężne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wobec niewdzięcznego małżonka. Co do zasady wysokość wynosi połowę wartości nieruchomości, która została darowana.